“ดวงตรามหาเดช” เป็นดวงตรานำทัพที่ประดิษฐานอยู่บนธงรบของพระเจ้าตากสินมหาราช มีลักษณะเป็นรูปพญาครุฑทรงจักร อัญเชิญเพชรลูกขนาดใหญ่เปล่งรัศมี บริเวณกึ่งกลางเพชรประดิษฐานอุณาโลม อันหมายถึงพระโลมาระหว่างพระขนงขององค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ซึ่งมีผู้ให้ความหมายถึงดวงตรานี้ไว้ว่า “ดวงตรามหาเดช” นั้นมีความหมายถึงความสำเร็จ ความเจริญรุ่งเรือง เป็นเครื่องหมายแห่งชัยชนะ ความมีสิริสวัสดิ์ความผาสุก ความเป็นมงคลทั้งต่อตนเองและข้าทาสบริวาร สามารถแก้อาถรรพ์ ปราบปรามอริศัตรูให้แพ้ภัยไปโดยง่าย เป็นมหาเดชานุภาพ มหาเดชบารมีแห่งองค์สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชเป็นปฐม”
![](https://d1baueb6wfhxkz.cloudfront.net/6007d8dc66655400d7888507/large/1613113846014571.jpg)
ตราพญาครุฑมหาเดชหรือดวงตรามหาเดชเป็นตรานำทัพของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ซึ่งเป็นที่เชื่อถือกันว่า นี่คือสัญลักษณ์แห่งชัยชนะที่ทรงพลังอย่างสูงสุด
พระครุฑ เป็นพญาปักษาที่มีกายสีแดง มีพละกำลังมหาศาล ตามตำนานเล่าว่าประลองฤทธิ์กับพนะนารายณ์ตลอด ๗ วันเสมอกันไม่มีใครแพ้ชนะ พระนารายณ์และทวยเทพจึงสรรเสริญพระครุฑว่ามีฤทธานุภาพเทียบเท่ากับพระเป็นเจ้า พระนารายณ์ให้พรอีกว่ายามครุฑประทับที่ใดให้สามารถอยู่เหนือศีรษะพระองค์ได้ พญาครุฑก็นับถือพระนารายณ์อย่างยิ่งขอมอบกายถวายชีวิตเป็นพาหนะแห่งองค์วิษณุนารายณ์มาแต่บัดนั้น
![](https://d1baueb6wfhxkz.cloudfront.net/6007d8dc66655400d7888507/large/1613113882567962.jpg)
พญาครุฑเป็นสัญลักษณ์แห่งมหาปราบ เป็นพลังแห่งแสงสว่าง ความกล้าหาญ รูปพระครุฑถูกใช้เป็นตราแผ่นดินของสยามเพราะสืบมาจากคติที่ว่ากษัตริย์สยามคือพระนารายณ์อวตาร
สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชทรงเจนจัดในพุทธาอาคม ทรงรู้หลักแห่งสัญลักษณ์และพลังอำนาจจึงนำเอาพระครุฑมาเป็นสัญลักษณ์ประจำทัพ
![](https://d1baueb6wfhxkz.cloudfront.net/6007d8dc66655400d7888507/large/1613113898604330.jpg)
วามหมายของตรามหาเดชนั้นติดไว้ที่วัดอินทาราม ธนบุรี โดยแสดงความหมายอันลึกซึ้งไว้ดังนี้ว่า
ครุฑนั้นเป็นตัวแทนพระนารายณ์ หมายถึงตัวแทนของกษัตริย์นั่นเอง
จักร หมายถึง จักรอันเป็นเครื่องหมายแห่งพระจักรพรรดิ์ เป็นสัญลักษณ์แห่งการปกครองแผ่นดิน เมื่อจักรหมุนไปทางใดที่นั่นก็ผาสุข ศัตรูไพรีก็แพ้พ่าย
เพชรแปดแฉก หมายถึง มรรคมีองค์แปดคือพระธรรมอันประเสริฐของพระศาสดา พญาครุฑชูเพชรแปดแฉก จึงหมายถึงการเชิดชูบูชาพระธรรมขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
อุณาโลม ใจกลางเพชรคือเครื่องหมายแห่งความสำเร็จ สูงสุดคือพระนิพพานธรรม
ความหมายช่างลึกซึ้งใช่ไหมครับ โดยรวมตรามหาเดชจึงหมายถึงเครื่องหมายพละกำลังแห่งกษัตริย์ที่บำบัดทุกข์บำรุงสุขแก่แผ่นดินและเทิดทูนบูชาธรรมแห่งองค์ศาสดาพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
ตรามหาเดชจึงเป็นพลังแห่งความสำเร็จทั้งทางโลกและทางธรรม เป็นพลังแห่งชัยชนะล้างอาถรรพ์ สล่ลายพลังลบ และถือเป็นเครื่องหมายแห่งสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชที่ทรงพลังอย่างยิ่ง
โอม สิโน ราชาเทวะ ชยะตุภะวัง สัพพะศัตรูวินาสสันติ
![](https://d1baueb6wfhxkz.cloudfront.net/6007d8dc66655400d7888507/large/1613113930428506.jpg)
![](https://d1baueb6wfhxkz.cloudfront.net/6007d8dc66655400d7888507/large/16131139484249.jpg)
![](https://d1baueb6wfhxkz.cloudfront.net/6007d8dc66655400d7888507/large/1613113963155266.jpg)
![](https://d1baueb6wfhxkz.cloudfront.net/6007d8dc66655400d7888507/large/1613113995592497.jpg)
![](https://d1baueb6wfhxkz.cloudfront.net/6007d8dc66655400d7888507/large/1613114013979289.jpg)
![](https://d1baueb6wfhxkz.cloudfront.net/6007d8dc66655400d7888507/large/1613114109499236.jpg)